Over stikstof en CO2: hoe vermijd je dat bouwprojecten stil komen te liggen?

“Géén stikstofruimte”: twee woorden waar het gemiddelde bouwbedrijf inmiddels van gruwelt. Want wanneer deze vallen, gaat het project op slot. En totdat die ruimte er wel is, ligt de bouw stil. Alsof dat niet genoeg is, nadert de CO2-problematiek nu ook als een donderwolk. Het duurt nog even voordat deze losbarst, maar dát zij onderweg is, is een feit. De vraag is: kun je zorgen dat ze aan jóu voorbijgaat?

In deze blogpost schijnt expert Leo Smit, directeur en oprichter van Visma-collegabedrijf SmartTrackers, zijn licht op deze actuele kwestie.

Uitstoot reduceren tot nul? Dat doe je stapsgewijs

“De stikstofdiscussie hebben we 20 jaar voor ons uitgeschoven,” zegt Leo. “Totdat een rechter op een dag oordeelde dat het niet langer zo kon. Het is goed mogelijk dat we met CO2 op een punt belanden waarop de regelgeving net zo stringent wordt. Ben je als bouwonderneming niet in staat om daarmee om te gaan, dan kan de bouw weleens stil komen te liggen. Niet vandaag of morgen, maar wel richting 2030. Er zijn nu al gemeenten die vragen om projecten met zero emissie uit te voeren.”

Een mogelijke oplossing? “Met volledige elektrificatie van materieel sla je twee vliegen in één klap: doe je het goed, dan reduceer je de stikstof- én CO2-uitstoot tot nul.” Maar, vertelt Leo, dat is zo simpel nog niet. Producenten zijn vooralsnog beperkt of niet in staat om elektrisch materieel te produceren. De meeste machines worden nu separaat omgebouwd. Het is dus belangrijk om op tijd te starten en aan te sluiten bij het reeds geplande vervangingsbeleid. Dan ben je ook veel doeltreffender.” Zet je je eerste schreden op duurzaamheidsvlak? Dan wil je bijvoorbeeld eerst weten hoe je op de CO2-prestatieladder scoort. Of je wilt op zijn minst kijken hoe je de CO2-reductie de komende jaren invulling gaat geven. Leo licht drie belangrijke vragen toe die je jezelf kunt stellen.

1. Kun je méér doen met minder?

“Met duurzame techniek proberen we steeds efficiënter te werken,” zegt Leo. “Tegelijkertijd is dit niet de enige oplossing, want daarvoor is de infrastructuur nog te beperkt en hebben we te weinig middelen.” Volgens Leo kunnen we veel méér doen met minder: “De mens is een grote verspiller in tijden van overvloed, maar ook enorm vindingrijk in het vinden van veel efficiëntere oplossingen als het moet, zodat er in beginsel al minder energie en grondstoffen nodig zijn.”

2. Doe je aan duurzaam materiaalgebruik?

“Je ziet zo vaak dat bouwmaterialen worden vermalen en als vulstof worden hergebruikt of simpelweg worden gestort,” zegt Leo. “Heel zonde.” Zijn advies? “Als je een gebouw stript, kun je de materialen ter plekke herbruikbaar maken. We weten inmiddels dat er urban miners zijn die beton kunnen recyclen waarmee je gemiddeld al 60% van een gebouw hebt gevangen. Hoogwaardige materialen als leidingen en kabelgoten kun je vaak een-op-een hergebruiken of anders tot de oorspronkelijke grondstof voor het oorspronkelijke productieproces brengen. Uiteraard vergt dit meer voorbereiding, creativiteit en inspanning. Niettemin is het cruciaal om nu beleid te maken en maatregelen in te voeren. Zo maak je ook met het oog op de toekomst meer kans om projecten te kunnen blijven uitvoeren.” 

3. Benader je de duurzaamheidsproblematiek op meerdere vlakken tegelijk?

Volgens Leo is het cruciaal om vooruit te denken als het gaat om duurzaamheid: “De economie en bevolking groeien door, terwijl de totale verantwoorde CO2-uitstoot niet meegroeit. Dit betekent dat we extra efficiënt moeten omgaan met onze energie en grondstoffen. En dat we zaken anders moeten vormgeven. Kijk bijvoorbeeld naar de woningbouw: we gebruiken tweemaal zoveel vierkante meters per individu als in de jaren 80. Dat is onhoudbaar, zeker met de bevolkingsgroei in het achterhoofd. Wellicht wil je dus ook naar een ander type woning toe.”

Het is uiteraard duidelijk dat dergelijke veranderingen niet vanuit één partij kunnen komen: “Het is cruciaal dat vele betrokken partijen samenwerken om te zorgen dat er ook een haalbare businesscase ontstaat.”

Conclusie: anticipeer!

Wie lessen wil trekken uit de stikstofsituatie, doet er verstandig aan om nú te anticiperen op eventuele CO2-maatregelen in de bouw. Leo: “Ga niet willekeurig enkele optimalisaties doorvoeren, maar bepaal waar je echt het verschil maakt en wat daarvan de effecten zijn. Dat is voor elke organisatie anders. Het is een kwestie van meten en sturen op de juiste prestatie-indicatoren. Pas dan creëer je meerwaarde voor je opdrachtgever.”